حق کسب و پیشه و سرقفلی
حق کسب و پیشه
حق کسب و پیشه، حقی است که با فعالیت مستمر مستأجر در یک ملک تجاری و جذب مشتری ایجاد می‌شود. این حق به مستأجر اجازه می‌دهد در صورت تخلیه، از مالک خسارت دریافت کند.
برخلاف سرقفلی، برای ایجاد این حق نیازی به توافق کتبی نیست و بیشتر در چارچوب قانون روابط موجر و مستأجر سال ۱۳۵۶ بررسی می‌شود.
حق سرقفلی
حق سرقفلی یکی از مفاهیم حقوقی مهم در حوزه املاک تجاری ایران است که تأثیر زیادی بر رابطه میان مالک و مستأجر دارد. این حق، مبلغی است که مستأجر هنگام عقد قرارداد به مالک پرداخت می‌کند تا در آینده از اولویت تمدید قرارداد یا ادامه فعالیت تجاری برخوردار باشد. قوانین مربوط به سرقفلی عمدتاً در دو قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۵۶ و ۱۳۷۶ تعریف شده‌اند که هر کدام شرایط و محدودیت‌های خاص خود را دارند.
در این مقاله، تفاوت سرقفلی با «حق کسب و پیشه»، روش‌های بهره‌برداری از سرقفلی (مانند خرید و فروش، انتقال یا افزایش ارزش آن) و نکات قانونی مهم بررسی شده است. آگاهی از این مفاهیم برای جلوگیری از مشکلات حقوقی و اتخاذ تصمیم‌های درست در معاملات املاک تجاری ضروری است.
⚖️ با دانش حقوقی، قدرتمندتر تصمیم بگیرید!
در پادکست‌های حقوقی عدالت الوند، پیچیده‌ترین مسائل حقوقی را به زبانی ساده و کاربردی بررسی می‌کنیم. از حقوق کسب‌وکار تا مسائل کیفری و قراردادها، هر آنچه برای دفاع از حق خود نیاز دارید، اینجاست!
وکلای ما
دکتر رمضانعلی برزمینی
وکیل پایه یک دادگستریمهدی ساقیان
وکیل پایه یک دادگستریکامران کهرم
وکیل پایه یک دادگستریگلنوش محمودی
وکیل پایه یک دادگستریبهزاد فرج پور
وکیل پایه یک دادگستریتفاوت حق کسب و پیشه و سرقفلی چیست؟
تفاوت حق کسب و پیشه و سرقفلی در حقوق ایران به ماهیت، منشأ و نحوه انتقال آن‌ها مربوط می‌شود:
حق کسب و پیشه (یا کسب و پیشه و تجارت) به حقی گفته می‌شود که مستأجر در نتیجه‌ی فعالیت مداوم و جلب مشتری در ملک تجاری کسب می‌کند. این حق با کار و اعتبار مستأجر به‌وجود می‌آید و در قانون روابط موجر و مستأجر ۱۳۵۶ به رسمیت شناخته شده است.
سرقفلی مبلغی است که مالک در زمان عقد اجاره، جدا از اجاره‌بها از مستأجر دریافت می‌کند؛ نوعی وجه برای واگذاری حق استفاده از ملک تجاری.
سرقفلی با رضایت مالک و معمولاً در ابتدای قرارداد ایجاد می‌شود، اما حق کسب و پیشه به مرور زمان و بر اساس فعالیت مستأجر شکل می‌گیرد.
در قانون روابط موجر و مستأجر سال ۱۳۷۶، تنها سرقفلی معتبر است و حق کسب و پیشه عملاً کنار گذاشته شده است.
حق کسب و پیشه به مستأجر تعلق دارد حتی اگر در قرارداد به آن اشاره‌ای نشده باشد (طبق قانون ۵۶)، ولی سرقفلی بدون توافق در قرارداد ایجاد نمی‌شود.
آراء وحدت رویه
آراء وحدت رویه تصمیماتی هستند که از سوی دیوان عالی کشور در جهت رفع اختلاف‌نظرهای قضائی بین دادگاه‌ها و ایجاد هماهنگی در دادرسی‌ها صادر می‌شوند. این آراء زمانی صادر می‌شوند که دادگاه‌ها در پرونده‌های مشابه، تصمیمات مختلفی اتخاذ کرده و نیاز به یک رأی واحد برای ایجاد ثبات قضائی و جلوگیری از تناقضات وجود دارد.
هدف اصلی آراء وحدت رویه، ایجاد یکپارچگی و هماهنگی در روند دادرسی‌ها است تا تمام دادگاه‌ها در تفسیر و اجرای قوانین به روشی یکسان عمل کنند. این آراء برای همه مراجع قضائی لازم‌الاجرا هستند و هیچ دادگاهی نمی‌تواند برخلاف آن‌ها رأی صادر کند.
آراء وحدت رویه به‌ویژه در مواقعی که قوانین یا مقررات نیاز به تفسیر دارند، یا در مواردی که دادگاه‌ها در خصوص موضوعات مشابه، آراء متناقضی داشته‌اند، اهمیت پیدا می‌کنند. این آراء نه تنها به عدالت قضائی کمک می‌کنند، بلکه به وکلا و شهروندان این امکان را می‌دهند که پیش‌بینی کنند در پرونده‌های مشابه چه تصمیمی اتخاذ خواهد شد.
به‌طور کلی، آراء وحدت رویه نقش حیاتی در حفظ نظم و ثبات در سیستم قضائی دارند و به‌عنوان یکی از ارکان اصلی قانون‌گذاری و عدالت در کشور شناخته می‌شوند.
مؤسسه حقوقی خوب حق کسب و پیشه و سرقفلی
یک مؤسسه حقوقی خوب در حوزه حق کسب و پیشه و سرقفلی باید دارای وکلای متخصص و مجرب در زمینه روابط موجر و مستأجر و قوانین مرتبط با سرقفلی باشد. این مؤسسه باید توانایی تحلیل دقیق قراردادها و سوابق ملکی را داشته باشد و مشاوره‌ای شفاف و کاربردی به موکلان ارائه دهد. تسلط بر رویه‌های قضایی و تجربه موفق در دعاوی مرتبط از دیگر ویژگی‌های مهم آن است.
ارائه خدمات کامل از مشاوره تا ثبت قانونی سرقفلی، پیگیری دقیق پرونده‌ها و همراهی مستمر با موکل نیز ضروری است. سرعت، دقت و رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای در روند رسیدگی به پرونده‌ها اهمیت دارد. مؤسسه باید اطلاعات به‌روز حقوقی را در اختیار مراجعین قرار دهد. قابلیت ثبت آنلاین، استفاده از سامانه‌های قانونی مانند عدالت الوند، و ارائه مستندات قانونی معتبر نیز جزو نقاط قوت آن محسوب می‌شود.
ویژگی وکیل خوب حق کسب وپیشه و سرقفلی
وکیل خوب در حوزه حق کسب و پیشه و سرقفلی باید تسلط کامل بر قوانین مربوط به روابط موجر و مستأجر و مقررات خاص سرقفلی داشته باشد. توانایی تحلیل دقیق قراردادها و سوابق معاملاتی برای دفاع از حقوق موکل اهمیت زیادی دارد. او باید تجربه کافی در دعاوی مربوط به تخلیه، تمدید قرارداد و تعیین ارزش سرقفلی داشته باشد. مهارت در مذاکره و حل‌وفصل اختلافات بدون نیاز به دادرسی نیز از ویژگی‌های کلیدی است. همچنین، صداقت، پیگیری مداوم پرونده و آگاهی از رویه‌های قضایی به او برتری می‌بخشد.
حقوق سرقفلی
سرقفلی، حق استفاده از یک ملک تجاری است که در ازای پرداخت مبلغی به مالک، به مستأجر داده می‌شود و به مالکیت ملک ارتباطی ندارد. این حق می‌تواند قابل انتقال یا فروش باشد و در معاملات ملکی نقش مهمی ایفا می‌کند. ثبت سرقفلی در سامانه‌هایی مانند سایت عدالت الوند، باعث پیشگیری از اختلافات حقوقی و حفظ اعتبار قانونی آن می‌شود. روند ثبت شامل ورود به سایت، تکمیل فرم، بارگذاری مدارک، پرداخت هزینه و دریافت کد پیگیری است. ثبت دقیق و مشورت با وکیل متخصص، امنیت، شفافیت و سرعت در انجام معاملات را به همراه دارد.