حقوق اختراعات در بطن مالکیت فکری یک تقسیم بندی قائل به مالکیت ادبی و هنری در مقابل مالکیت صنعتی وجود دارد. مالکیت صنعتی مشتمل بر قوانین و ضوابط حاکم بر ابداعات صنعتی مربوط به اختراع، طرحها و همچنین حقوق حاکم بر نشانه‌های تمایز‌بخش در مورد علائم است. این سه مورد شاخه‌های اصلی مالکیت صنعتی را تشکیل می‌دهند که قواعدی ناظر بر شاخه‌های جدید در این دوران بدانها افزوده شده است.حقوق اختراعات

حق اختراع

حق اختراع توسط یک نهاد اداری اعطا می‌شود و به آن حق انحصاری بهره‌برداری از اختراع را می‌دهد. تعریف اختراع برابر ماده 1 قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب 1403، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که راه‌حل عملی جدیدی را برای حل مشکل فنی مشخص در زمینه صنعت ارائه می‌نماید. اختراع ممکن است به صورت فراورده با فرایند باشد.

ثبت اختراع

مطابق قانون مالکیت صنعتی، ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است (ماده 13).

آثاری که دلیل حقوق اختراعات مورد حمایت قرار می‌گیرد باید دارای ویژگی نو بودن باشند.

قانون اختراع در ایران

در ایران نخستین قانون در خصوص مالکیت صنعتی در سال 1304 با نام قانون علامات صنعتی و تجاری تصویب شد. نسخه‌های متعاقب، از مانند قانون ثبت اختراعات و طرح‌های صنعتی، تا اخیراً به شکل قانون حمایت از مالکیت صنعتی در سال 1403 به روز شدند.

گواهی اختراع

طبق ماده 2 قانون مالکیت صنعتی، گواهینامه سندی است که مرجع ثبت مالکیت صنعتی برای اختراع صادر می‌کند و نشان‌دهنده حقوق انحصاری مندرج در این قانون برای دارنده است.

اختراعات مورد حمایت باید نوین، دارای گام ابتکاری و کاربرد صنعتی باشند.

تعهدات صاحب اختراع

1. تعهد به بهره‌برداری: اختراع باید در مسیر پیشرفت و توسعه به کار رود.
2. تعهد به پرداخت عوارض: پرداخت سالانه عوارض به مرجع ثبت مالکیت صنعتی ضروری است. عدم انجام این تعهد می‌تواند منجر به لغو حقوق انحصاری شود.

مزایای حقوق اختراع

حقوق اختراع از جنبه‌های مختلفی به توسعه اقتصادی، اجتماعی و صنعتی کمک می‌کند. از جمله:

• تشویق نوآوری: حمایت از مخترعان باعث می‌شود که افراد بیشتری به نوآوری در زمینه‌های مختلف تشویق شوند.
• ایجاد رقابت سالم: ثبت اختراعات و اعطای حقوق انحصاری، رقابت در بازار را بهبود می‌بخشد.
• انتقال فناوری: افشای اختراعات در اظهارنامه‌ها، به انتقال دانش و فناوری کمک می‌کند.

نقض حقوق اختراع و ضمانت اجراها

هرگونه استفاده، تولید، توزیع یا بهره‌برداری از اختراع ثبت‌شده بدون اجازه مالک، نقض حقوق اختراع محسوب می‌شود. در این صورت، مالک می‌تواند اقدامات قانونی لازم را برای جلوگیری از نقض و جبران خسارت انجام دهد. این اقدامات شامل:

• طرح دعوی در مراجع قضایی: مالک می‌تواند علیه ناقض حقوق خود، شکایت حقوقی یا کیفری مطرح کند.
• دریافت خسارت: در صورت اثبات نقض، مالک می‌تواند خسارات مالی و معنوی خود را مطالبه کند.

نتیجه‌گیری

حقوق اختراعات زیرشاخه‌ای از حقوق مالکیت صنعتی است و به توسعه و پیشرفت جوامع کمک می‌کند. این حقوق از طریق ثبت اختراعات و اعطای حقوق انحصاری، موجب تشویق نوآوری و رقابت سالم در بازار می‌شود. همچنین، تعهدات مالک اختراع در بهره‌برداری و پرداخت عوارض، نقش کلیدی در حفظ این حقوق و انتقال فناوری دارد. لذا آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با حقوق اختراعات برای تمامی افراد و شرکت‌های فعال در حوزه‌های صنعتی و تجاری ضروری است.

تماس با ما

در صورت داشتن هرگونه سؤال یا نیاز به مشاوره در زمینه حقوق اختراعات و مالکیت صنعتی، می‌توانید با ما تماس بگیرید